J.S. Bach: Thánh Lễ Cung Si Thứ – Mass in B Minor

Chương Trình Thánh Lễ Thờ Phượng
tại Hội Thánh Tin Lành Reformed
Jacobi, Utrecht, Hòa Lan

Tựa đề: Thánh Lễ (Bm)
Nguyên tác: Mass in B Minor
Sáng tác: Johann Sebastian Bach (1685-1750)

Vài nét về tác phẩm

Mass in B Minor là một tác phẩm thánh nhạc nổi tiếng do Johann Sebastian Bach (1685-1750), một nhà soạn nhạc người Đức, biên soạn.

Johann Sebastian Bach  là một nhạc sĩ Tin Lành. Bên cạnh những thánh ca sáng tác theo thể loại Cantatas  và Passion, Bach đã viết Mass in B Minor  để tôn vinh Chúa.  Trong The Passion According to St. Matthew, Johann Sebastian Bach diễn tả những xúc cảm nội tâm của một tín hữu dành cho Đức Chúa Jesus; trong Mass in B Minor, Bach đã dùng những cấu trúc âm nhạc để trình bày sự vinh quang vĩ đại của Đức Chúa Trời.

Thể loại âm nhạc

Mass (Thánh Lễ) là một thể loại thánh nhạc được dùng trong các nhà thờ Tin Lành (Anh Quốc giáo, Lutheran, …) và Công giáo.  Một số Mass được viết với  lời ca có thể hát không cần ban nhạc, nhưng phần lớn Mass được soạn với sự phụ họa của dàn nhạc.

Lời thánh ca của Mass trong Giáo hội Công giáo được viết bằng tiếng La Tinh, trong khi đó Mass của Giáo hội Tin Lành được viết bằng ngôn ngữ địa phương.

Một tác phẩm Mass thường có ít nhất 6 phần chính là: Kyrie, Gloria, Credo, Santus, Benedictus và Agnus Dei.  Mỗi phần gồm một hay nhiều ca khúc được viết cho đơn ca, song ca, tứ ca, hoặc cho cả ban hợp xướng.

• Kyrie: Phần mở đầu bao gồm những ca khúc chuẩn bị tấm lòng cho sự thờ phượng Chúa.
• Gloria: Những ca khúc tôn ngợi Đức Chúa Trời và Đức Chúa Jesus.
• Credo: Những ca khúc thể hiện niềm tin.
• Santus: Những thánh ca ca ngợi Đức Chúa Trời Ba Ngôi.
• Benedictus: Thánh ca chúc tụng và ngợi khen.
• Agnus Dei:  Thánh ca tôn ngợi Chiên Con.

Cấu Trúc

Toàn bộ tác phẩm Mass in B Minor gồm 27 phần bao gồm 18 bài hợp xướng, 6 bài đơn ca và 3 bài song ca.

I. Kyrie
1. Kyrie Eleison (1st): Ca khúc gồm năm phần được viết cho các giọng Soprano I, II, Alto, Tenor, và Bass trong cung Si thứ (Bm).
2. Christe Eleison:  Song ca cho soprano I và soprano II trong cung Rê trưởng (D) với phần phụ họa của đàn violin.
3. Kyrie Eleison (2nd): Ca khúc gồm bốn phần được viết cho các giọng Soprano, Alto, Tenor, và Bass trong cung Pha thăng thứ (F#m).

II. Gloria
4. Gloria in excelsis: Ca khúc gồm năm phần được viết cho các giọng Soprano I, II, Alto, Tenor, và Bass trong cung Rê trưởng (D) với violin và cello phụ họa.
5. Et in terra pax: Five-part chorus (Soprano I, II, Alto, Tenor, Bass) cung Rê trưởng (D).
6. Laudamus te: Aria (soprano II) cung La trưởng (A).
7. Gratias agimus tibi. 4-part chorus (Soprano, Alto, Tenor, Bass) cung Rê trưởng (D).
8. Domine Deus. Duet (soprano I, tenor) cung Sol trưởng (G) cho flute và đàn dây.
9. Qui tollis peccata mundi. 4-part chorus (Soprano II, Alto, Tenor, Bass) cung Si thứ (Bm).
10. Qui sedes ad dexteram Patris. Aria (alto) cung Si thứ (Bm) cho oboe.
11. Quoniam tu solus sanctus. Aria (bass) cung Rê trưởng (D).
12. Cum Sancto Spiritu. Five-part chorus (Soprano I, II, Alto, Tenor, Bass) trong cung Rê trưởng (D).

III. Credo

Chín thánh ca trong phần Credo được viết với cấu trúc đối xứng.  Chủ đề chính của những thánh ca này nói về niềm nơi Đức Chúa Trời, Đức Chúa Jesus, và Đức Thánh Linh.  

13. Credo in unum Deum (Tôi Tin Chỉ Có Một Đức Chúa Trời) được viết cho 5 giọng Soprano I, II, Alto, Tenor, Bass trong cung La (A) mixolydian.
14. Patrem omnipotentem (Cha Toàn Năng) được viết cho 4 giọng Soprano, Alto, Tenor, Bass trong cung Rê trưởng (D).
15. Et in unum Dominum (Một Cứu Chúa Duy Nhất) được viết cho hai giọng song ca (soprano I, alto) trong cung Sol trưởng (G).
16. Et incarnatus est (Trở Nên Loài Người Xác Thịt) được viết cho 5 giọng Soprano I, II, Alto, Tenor, Bass trong cung Si thứ (Bm).
17. Crucifixus (Hy Sinh Trên Thập Tự) được viết cho 4 giọng Soprano II, Alto, Tenor, Bass trong cung Mi thứ (Em).
18. Et resurrexit (Sống Lại) được viết cho 5 giọng Soprano I, II, Alto, Tenor, Bass trong cung Re trưởng (D).
19. Et in Spiritum Sanctum (Đức Thánh Linh) là một Aria (Bass) được viết trong cung La trưởng (A).
20. Confiteor (Lời Cầu Nguyện Xưng Nhận Tội Lỗi) được viết cho 5 giọng Soprano I, II, Alto, Tenor, Bass trong cung Pha thăng thứ  (F#m).
21. Et expecto (Trông Mong) được viết cho 5 giọng Soprano I, II, Alto, Tenor, Bass trong cung Re trưởng (D).

IV. Sanctus

22. Sanctus được viết cho 6 giọng Soprano I, II, Alto I, II, Tenor, Bass trong cung Re trưởng (D).

V. Osanna, Benedictus

23. Osanna (Tôn Ngợi Hoan Ca) được viết trong cung Re trưởng (D)
24. Benedictus (Chúc Tụng). Aria for tenor with obbligato instrument cung Si thứ (Bm).
25. Osanna (da capo) (Tôn Ngợi Hoan Ca) được viết trong cung Re trưởng (D).

VI. Agnus Dei and Dona Nobis Pacem 
26. Agnus Dei (Tôn Ngợi Chiên Con) Aria cho giọng alto trong cung G minor.
27. Dona nobis pacem (Lời Nguyện Cầu Bình An) 4 phiên khúc cho ban hát trong D major.

Phổ Biến

Theo một số nhà nghiên cứu, lúc Bach còn sống, chưa bao giờ Mass in B Minor được trình bày từ đầu đến cuối.  Hơn 100 năm sau khi Bach qua đời, Mass in B Minor mới được trình diễn toàn vẹn.  Phần lớn các buổi trình diễn được trình bày tại các nhạc viện và các nhà thờ Tin Lành Anh Quốc giáo và Lutheran.

Sau Công Đồng Vatican II,  một số nhà thờ Công giáo đã dùng nhạc của  Johann Sebastian Bach và của một số nhạc sĩ Tin Lành khác trong sự thờ phượng.

Vài ca khúc nổi tiếng trong Mass in B Minor là Gloria, Crucifixus, Credo, Beneditus, và  Agnus Dei.

Nhận Định

Hans Georg Nageli, một nhà nghiên cứu âm nhạc trong thế kỷ 19 đã gọi Mass in B Minor là “tác phẩm âm nhạc vĩ đại nhất của mọi người trong mọi thời đại.”

Phước Nguyên – Tháng 5, 2012

Thư Viện Tin Lành
www.thuvientinlanh.org