Vài Nét Về Kýrie Eléison trong Mass in B Minor – J.S. Bach

Tác phẩm: Kýrie Eléison – Lạy Chúa!  Xin Đoái Thương
Ca khúc mở đầu của Mass in B Minor
Tác giả: Johann Sebastian Bach
Trình bày: Ban Hợp Xướng và Dàn Nhạc Giao Hưởng Munich, Đức (1969)
Nhạc Trưởng: Karl Richter.

Thể loại âm nhạc

Mass là một thể loại thánh nhạc được dùng trong các nhà thờ Công giáo và Tin Lành (Anh Quốc giáo và Lutheran).  Một số Mass được viết với  lời ca có thể hát không cần ban nhạc, nhưng phần lớn Mass được soạn với sự phụ họa của giàn nhạc.  Lời thánh ca của Mass trong Giáo hội Công giáo được viết bằng tiếng La Tinh, trong khi đó Mass của Giáo hội Tin Lành được viết bằng ngôn ngữ địa phương.

Một tác phẩm Mass luôn có ít nhất 6 phần chính là Kyrie, Gloria, Credo, Santus, Benedictus và Agnus Dei.  Mỗi phần gồm một hay nhiều ca khúc đơn ca, song ca, hoặc cho cả ban hợp xướng.

• Kyrie là phần mở đầu.  Những ca khúc trong phần này chuẩn bị tấm lòng cho sự thờ phượng.
• Gloria: bao gồm những ca khúc ca ngợi Đức Chúa Trời và Đức Chúa Giê-xu.
• Credo: bao gồm những ca khúc thể hiện niềm tin.
• Santus: bao gồm những thánh ca ca ngợi Đức Chúa Trời Ba Ngôi.
• Benedictus: thánh ca chúc tụng và ngợi khen.
• Agnus Dei:  thánh ca ca ngợi Chiên Con.

Tựa đề của ca khúc

Kýrie eléison, trong video mà bạn được xem ở trên,  là ca khúc mở đầu của Mass in B Minor, một thánh nhạc nổi tiếng do Johann Sebastian Bach (1685-1750), một nhà soạn nhạc Tin Lành người Đức, biên soạn.  Tên của bài hát Kýrie Eléison xuất phát từ chữ Κύριε ἐλέησον trong tiếng Hy Lạp có nghĩa: “Lạy Chúa! Xin đoái thương.”  (Kýrie – Chúa,  eléison – xin thương xót).  Ý nghĩa của chữ Kýrie eléison bắt nguồn từ một câu trong bài thánh ca mà vua Đa-vít đã viết: “Hãy cảm tạ Đức Giê-hô-va vì Ngài là thiện. Sự nhân từ Ngài còn đến đời đời.” (I Sử Ký 16:34).  Trong Tân Ước, chữ này xuất phát từ lời cầu nguyện của người thâu thuế mà Chúa Giê-xu đã thuật trong Lu-ca 18:13 “Lạy Đức Chúa Trời, xin thương xót con, vì con là một người có tội.”

Từ nguồn gốc Kinh Thánh nêu trên, các tín hữu Cơ Đốc giáo trong những thế kỷ đầu tiên đã dùng chữ Kýrie eléison trong thánh ca lẫn trong lời cầu nguyện.   Thông thường chữ này được lập lại ba lần để cảm tạ Chúa về những điều Ngài đã làm, những điều Ngài đang làm, và những điều Ngài sẽ tiếp tục làm.  Trong một số bài cầu nguyện và thánh ca, chữ này có khi lập lại đến 21 lần.

Kýrie eléison có một biến thái là Christe eléison (Χριστέ ἐλέησον) – Đấng Cứu Thế!  Xin thương xót. Một số thánh ca được sáng tác theo cấu trúc AAABBBAAA; trong đó Kýrie eléison mở đầu, kế tiếp là Christe eléison và kết thúc là Kýrie eléison.

Trong nhiều thế kỷ, Giáo hội Công giáo dùng tiếng La Tinh trong nghi thức thờ phượng và lời cầu nguyện; dầu vậy, chữ Kýrie eléison vẫn được giữ nguyên trong tiếng Hy Lạp theo truyền thống của Hội Thánh Ban Đầu, chứ không dịch sang tiếng La Tinh như những lời thánh ca khác.

Vài nét về tác phẩm

Johann Sebastian Bach  là một nhạc sĩ Tin Lành. Bên cạnh những thánh ca sáng tác theo thể loại Cantatas  và Passion, Bach đã viết Mass in B Minor  để tôn vinh Đức Chúa Trời.  Trong The Passion According to St. Matthew, Johann Sebastian Bach bày tỏ xúc cảm nội tâm của một tín hữu dành cho Cứu Chúa; trong Mass in B Minor, Bach dùng các cấu trúc âm nhạc để trình bày sự vinh quang vĩ đại của Đức Chúa Trời.

Toàn bộ tác phẩm Mass in B Minor gồm 27 phần bao gồm 18 bài hợp xướng, 6 bài đơn ca và 3 bài song ca.  Kýrie eléison là ca khúc mở đầu của Mass in B Minor.  Theo một số nhà nghiên cứu, lúc Bach còn sống, chưa bao giờ Mass in B Minor được trình bày từ đầu đến cuối.  Hơn 100 năm sau khi Bach qua đời, Mass in B Minor mới được trình diễn toàn vẹn.  Phần lớn các buổi trình diễn được trình bày tại các nhạc viện và các nhà thờ Tin Lành Anh Quốc giáo và Lutheran.  Sau Công Đồng Vatican II,  một số nhà thờ Công giáo đã dùng nhạc của  Johann Sebastian Bach và của một số nhạc sĩ Tin Lành khác trong sự thờ phượng. Vài ca khúc nổi tiếng trong Mass in B Minor là Gloria, Crucifixus, Credo, Beneditus, và  Agnus Dei.

Hans Georg Nageli, một nhà nghiên cứu âm nhạc trong thế kỷ 19 đã gọi Mass in B Minor là “tác phẩm âm nhạc vĩ đại nhất của mọi người trong mọi thời đại.”

Phước Nguyên
www.thuvientinlanh.org
Tháng 5, 2012